Dönüşüm – Franz Kafka

09 Şub Dönüşüm – Franz Kafka

Bir sabah kalkıyorsunuz ve bir böceğe dönüşmüş bir şekilde yatakta yatarken buluyorsunuz kendinizi. Yataktan kalkmaya çalışıyorsunuz fakat bunu yapmak, önceki sabah kadar kolay olmuyor. Kafka’nın sistem içinde köleleşen, sürekli olarak bazı sorumlulukları yerine getirmesi istenen bu sorumluluklar yerine getirilmediğinde toplum tarafından dışarı atılan insanı resmettiği muhteşem öyküsünü anlatmaya çalışacağım. Evet bu çok kolay olmayacak haliyle. Çünkü karşımızda çok küçük bir öykü gibi görünen, devasa bir anlatım var. Bir nevi buzdağı diyebiliriz. Çok fazla detaya girmeyeceğimden belki işleri biraz kolaylaştırırım kendi adıma.

Dönüşüm Kafka’nın 1912 yılında 3-4 günde bitirmeyi öngördüğü, korkunç olarak tanımlandırdığı bir öykü. Bu tanımlandırmaları yaptığı mektuplarından birinde sevgilisi Felice’ye okumak istediğinide söylüyor. Sevgilisi Felice’ye yazdığı tüm mektuplarda “öykü” diye bahsediyor Dönüşüm’den. Bir zaman sonra adını açıklıyor.

“Gregor Samsa bir sabah yatağında sıkıntılı rüyalarından uyandığında, kendini dev bir böceğe dönüşmüş olarak buldu.”
Dönüşüm – Franz Kafka

Kitap başlar başlamaz konuya direk giriyor. Gregor Samsa (Böceğimiz) bir sabah kalkıyor ve kendisini bir böcek olarak buluyor. Tabi kalkıp kahvaltıya gidemiyor. Aile bireyleri, kardeşi, annesi ve babası merak ediyor, “hadi gel artık” diyorlar ama Gregor kalkıp gelemiyor. Kapı kilitleme alışkanlığı ilk kez işe yarıyor. Odaya kimse giremiyor ve bu ona az biraz zaman kazandırıyor. İşe gidemediği için müdürü geliyor ve nedenleri sorguluyor. Çalışkan ve dürüst bir çalışanımızdı acaba bugün neden geç kaldı? Hiç böyle yapmazdı işinden başka bir şey düşünmezdi. Nasıl olduda böyle bir düzensizlik, böyle bir sorumsuzluk yaptı?

Sistemde küçük bir insan olmaya ara verirseniz, küçük bir böcek olursunuz ve aileniz dahil hiç kimse sizi sevmez, istemez ve tiksinir. Her daim masum olarak anılan küçük kardeşiniz bile bir zaman sonra değişmeye başlar. Kendi hayatına müdahale olduğunda, kendi yapması gerekenler, sorumlulukları arttığında, ödün vermeye başlaması gerektiğinde artık o da sizi istemez ve “artık gitmeli! ondan kurtulmalıyız” der… Peki gerçekten bu kadar sert mi yaşam? Herkes en yakınlarımız bile bu kadar ikiyüzlü olabilir mi? Tıkır tıkır işleyen bu düzenden birkaç gün olsun çıktığımızda her şeyin rengi değişecek, tavırlar değişecek, sevgi, saygı gidecek mi? Sanırım bunları öğrenmenin tek bir yolu var. Ara vermek ya da durmak. Belki o zaman bazılarının gözünde yok edilmesi gereken bir böcek haline dönüşürüz. Sadece 88 sayfalık bir kitap. Ama barındırdıkları 88 sayfadan çok fazla…

Bunu genelde şuna benzetiyorum. Çok dar bir patikadan gidiyorsunuz. Sadece sizin geçebileceğiniz bir patika. Bu patikadan çok az sağa ya da çok az sola sapmaya çalışırsanız yanlardaki çalılar, dallar ve diğer yolunda giden insanlara çarpıyorsunuz. Tabi çarpmanın acısı ve çarptığınız insanların uyarıları ile irkilip, tekrar kendi yolunuza giriyorsunuz. Bu şekilde devam ediyorsunuz bir gün bacaklarınız durana kadar. Bu çarpma acılarına katlanıp, insanların uyarılarını dikkate almadan yoldan çıkıp, yolun bittiği yere daha doğrusu yolların olmadığı geniş düzlüklere geçenlerde oluyor.

Ahmet Cemal’in yazdığı önsöz ve sonsözlerle de okumak gerçekten çok daha büyük bir keyif oluyor. Özellikle yazdığı bir paragraf beni çok etkiledi.

“Birey olmasını başaranlara düşman kesilen son toplumlar ve bu toplumların en güçlü temeli olan, çocuklarının hep iyiliğini, gerçekte ise sürekli köleliği isteyen son aile yapıları yeryüzünden silinene değin, Kafka’nın dönüşüm’ü geçerliliğini ve güncelliğini koruyacaktır.”

Zaten sadece bu paragraf bile Dönüşüm’ü anlatmaya yetiyor. Büyük bir çevirmen olan Ahmet Cemal çevirilerinden okumanızı tavsiye ederim.

Her şey bittikten sonra temizlikçi kadının aile bireylerinin yanına gelip, o şeyin temizliğini düşünmenizi gerek yok demesi ve Gregor cesedini yok etmesi bana nedense derin devletleri düşündürdü. En ürpertici anlardan biriydi bence. Zaten ilk başından itibaren Gregor ile dalga geçmesi ona sürekli hakaretle karışık şakalar yapması, alaycı tavırları düşündürüyordu. Bir diğer gözden kaçırılmaması gereken nokta ise hizmetçi kadın hergün odasına gelip, rutin kontrolünü yapması. Burada derin bir anlam yatıyor gibi. Düzen kendinden çıkanları sürekli denetliyor ve bir şekilde kontrol altında tutuyor mesajı var gibi.

donusum-franz-kafka-yayinevi-mektubu
Hiç anlayamadığım bir nokta var. Çok sevdiğim Can Yayınları dahil olmak üzere bir çok yayınevi bu noktayı nasıl kaçırmış anlayamıyorum. Kafka, kitap basılacağı sırada yayınevine mektupla şöyle der; “Kitap kapağında asla bir böcek çizilmemeli!” Bunun algıyı değiştireceğini de belirtir. Ama nedense basılan birçok kitapta bu gözardı edilmiştir. Kafka’nın istediği kitap aile bireyleri ve müdürün olduğu, kapının göründüğü bir kapaktır. Bu kadar büyük bir eserde bu nokta nasıl kaçırılır anlamış değilim.

donusum-franz-eski-kapaklar
Eski kapaklar gerçekten daha iyi. En azından yazarın isteğine saygı duyulmuş.

İyi okumalar…

Kitap adı: Dönüşüm
Orijinal adı: Die Verwandlung
Yazar: Franz Kafka
Çeviri: Ahmet Cemal
Yayınevi: Can Yayınları
Sayfa: 102
Baskı: 2014
Tür: Roman

Dönüşüm – Franz Kafka

Metin Yılmaz
metin@metinyilmaz.com.tr

İzmir doğumlu. Web geliştirme uzmanı olarak çalışır. Seyahat etmeyi sever. Okumayı sever. İstanbul'da yaşar, Ege'yi özler.

15 Yorum
  • Bu Ay Okuduklarım - Şubat 2015
    Posted at 20:25h, 01 Mart Yanıtla

    […] Bir sabah kalkıyorsunuz ve bir böceğe dönüşmüş bir şekilde yatakta yatarken buluyorsunuz kendinizi. Yataktan kalkmaya çalışıyorsunuz fakat bunu yapmak, önceki sabah kadar kolay olmuyor. Yazının devamı için… […]

  • Dünya Klasikleri Hangi Yayınevinden Okunur?
    Posted at 00:01h, 25 Kasım Yanıtla

    […] sakın kapağa bir böcek resmetmeyin bu çok yanlış bir yönlendirme olur demesine rağmen. Mektubu okumak için tıklayınız. Can Öz’ün bu konuda bir konuşması yer alıyor. Bu konuşmada Kafka’nın […]

  • cnnunal@gmail.com'
    Canan Ünal
    Posted at 09:16h, 23 Mayıs Yanıtla

    Okuduğum en iyi kitaplardan biriydi. Kafka yı bu kitap ile tanıdım.

  • ozturkhasan06@hotmail.com'
    Berat Öztürk
    Posted at 00:17h, 15 Haziran Yanıtla

    çok başarılı yazı

  • gokcekokum00@gmail.com'
    Gökçek
    Posted at 13:06h, 23 Temmuz Yanıtla

    Başarili bir analizdi tesekkurler

  • aysndsmz06@gmail.com'
    Aysun
    Posted at 23:58h, 18 Aralık Yanıtla

    Dönüşümü okurken hemen bitirmek istedim. Sonunda Gregor eski haline dönüşecek umudu vardı içimde çok sarsıcı bir sonla bitti. Hemen nette kitap ile ilgili yorumlara baktım ve sizin yazınızla karşılaştım. Gayet güzel analiz olmuş teşekkür ederim.

  • bbknur@hotmail.com'
    büşra karabulutlu
    Posted at 14:47h, 04 Nisan Yanıtla

    dönüşümü az önce bitirdim. efsane bi kitap. tanıdığımız hatta çok iyi olduğunu düsündüğümüz yazarların kafkanın yanından bile geçemeyişi yada bu seviyeye ulaşabilmesi için kırk fırın ekmek yemesi gerektiği gerçeği ile karşılaştığım olağanüstü yapıt.

  • emine.16.askoldamca@gmail.com'
    Emine Askoldamca
    Posted at 13:36h, 12 Nisan Yanıtla

    Ayrıntılara çok iyi değinmişsiniz.Tebrikler

  • nerimankamil@hotmail.com'
    Nrriman akdağ
    Posted at 16:17h, 04 Haziran Yanıtla

    Kafka akiciliğina diyecek kelime zaten yok .Ama öze inmek konusunda, ben sanirim metafor olduğunu düşûndüğüm için,olaydaki böceğe dönüşüü kendini değersiz hissrttiği için ,algi bulanikliği olarak düşündüm.Bence Gregor bir bağimliydi .Belki madde bağimlisi ve etki altindayken kendini de o şekilde algiliyordu…Olamaz mi?Ailesi aslinda odaya girince bir böcek görmüyor ,perişan, bitik bir insan görüyordu belki de .Ama o kendini böcek gibi hissediyordu ve o şekilde aktariyor yazar diye düşündüm ben .Ve o şekilde okuyunca taşlar yerine oturdu.Zaten yazarin kitabin kapağinda böcek resmi olmasin isteği ile yayinevine verildiği düşünülürse de bu hiptezim doğrulanir mi bilemedim…

    • elif.sarac@acibadem.com.tr'
      Elif S.Sancak
      Posted at 15:29h, 15 Ağustos Yanıtla

      İşte aradığım yorum…

  • nilkhedef@gmail.com'
    NAZMİYE İLKHEDEF
    Posted at 13:07h, 07 Eylül Yanıtla

    Kitabı bir gecede okudum sonra sabaha kadar uyuyamadım,Kafka ,nın anlatımına diyecek laf bulamam.Esas düşündüğüm şey neden böceğe dönüştüğü ile ilgiliydi.Samsa,nın yaşantısı hepimizinki ile aynı,kalkıp her sabah işe gidiyor.İnternetten araştırayım derken sizin yazınızı gördüm,çok da yardımcı oldu.”Sistemde küçük bir insan olmaya ara verirseniz, küçük bir böcek olursunuz ve aileniz dahil hiç kimse sizi sevmez, istemez ve tiksinir. ..” teşekkür ederim

  • caner5984@gmail.com'
    Caner Şanlı
    Posted at 07:26h, 22 Kasım Yanıtla

    Bir solukta okuyabileceğiniz sürekleyici bir kitap.
    _ Bir sabah böcek olarak uyanmakla başlar…
    Böceğin ölümüyle son bulur.

  • Adanaaras@hotmail.com'
    Aras taş
    Posted at 10:46h, 26 Mart Yanıtla

    Müsade ederseniz kaleminizden çıkan bu nadide cümleleri kullanmak istiyorum izin verirmisiniz lütfen🙏🏻

  • adanaaras@hotmail.com'
    ARAS TAŞ
    Posted at 10:49h, 26 Mart Yanıtla

    Kaleminizden çıkan bu nadide cümleleri kullanabilirmiyim izin verirmisiniz lütfen🙏🏻

  • ognzkaya@icloud.com'
    :)
    Posted at 05:27h, 16 Temmuz Yanıtla

    Çok güzel analiz etmiştiniz, emeğinize sağlık.
    Ben bir kas hastası olduğum için çok farklı yorumladım.
    Bence Gregor zamanla ölmekte olan bir kas hastası veya diğer sürekli ilerleyen hastalık sahibi.İyi günlerinde ailesiyle gayet arası iyiyken bakım şartları daha zora gittikçe aile içinde içten içe böcek gibi görmüşlerdir ve ya gregor ailesinin gözünden kendini böcek gibi görmüştür.
    Ailesi maddi manevi destek vermekten yoruldukları için azıcık üzüntüyle beraber sevinmişlerdir, kendi başına düşünmekten ve odasındaki resmi korumaktan başka hiçbirşey yapamayan böceğimiz Gregor’un ölümü için.

    Biliyorum, çok farklı anladım ama siz birde buradan bakın olaya ? Öyle bir kitap ki Herkes kendini bulabilir içinde, kendinden örnekler verebilir.

Yorum yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

error: Yazılar izinsiz kopyalanmamalı!
Send this to a friend